Terugblikken op 20 jaar Bambanani

‘De echte grondleggers van Bambanani, dat waren Nol en José Janssen. Nol kende ik al jaren via mijn werk. Toen ik met vervroegd pensioen ging in 2000, kreeg ik een bijzonder cadeau: samen met mijn vrouw Netty mocht ik twee weken lang bij Nol en José op bezoek in Zuid-Afrika. Nol nam me mee naar een van de grootste mijnen van Zuid-Afrika, in het vluchtelingengebied van Phalaborwa. In die omgeving was de bevolking bezig om schooltjes te bouwen, om zo jonge kinderen een veilige plek te bieden.

Maar voor al die 6000 kinderen waren er nauwelijks voorzieningen, de scholen waren vaak in oude en kleine schuren. Bovendien gaven de moeders de lessen, terwijl ze ook nog eens in de tuin stonden te spitten om de maaltijden te verzorgen. Het raakte mij en Netty om dat met eigen ogen te zien. Toen Nol de eerste school omdoopte tot de Cornetty-school, waren we óm. We voelden ons betrokken en wilden iets doen. Misschien komt dat wel door mijn bouwhart: ik wil dingen scheppen. En Netty wilde altijd al anderen helpen. Het vormde de basis voor Bambanani.’

De oprichting

‘In 2005 hoorden we dat Nol ernstig ziek was. Inmiddels waren er met de Phalaborwa Foundation al 57 scholen opgericht voor kinderen tot 3 à 4 jaar. Die wilden we uiteraard graag behouden. Samen met Nols zoon Rob en Nols neven Eugène en Ton, besloten we de stichting Vrienden van Bambanani op te richten. De focus lag toen eerst nog op het opknappen van scholen, bijvoorbeeld een timmerman laten komen om een kapot dak te repareren. Of eten en kleding geven aan de bevolking.’

Mentaliteit

‘Toen Bambanani eenmaal bestond, besloten we naast familieleden ook buitenstaanders in het bestuur op te nemen. En in Zuid-Afrika was er ook nog een lokaal bestuur, om de zaken op locatie te regelen. Het was in het begin niet altijd even makkelijk om dat goed op elkaar af te stemmen. Want de inwoners daar gaan anders om met geld dan wij. Logisch, want niet alleen de gemeente beslist daar over bepaalde zaken, ook de stammen die er wonen hebben inspraak.

Als ik in het begin naar Zuid-Afrika reisde, was ik er dan ook vooral om praktische zaken te regelen. Bijvoorbeeld om ervoor te zorgen dat het geld en spullen die bedoeld waren voor de scholen, ook écht op de juiste plek terechtkwam. Zo hadden we een keer kappersmaterialen vanuit Nederland laten overkomen, iets waar behoefte aan was in Phalaborwa. Maar vervolgens bleek dat die materialen verkocht waren. Dat was geen kwestie van onwil, de bevolking was zich simpelweg niet bewust van ons plan. In het begin moesten wij en de mensen in Zuid-Afrika vooral wennen aan het verschil in mentaliteit. Maar na verloop van tijd zijn we helemaal op elkaar ingespeeld geraakt.’

De stichting groeit

‘Na een paar jaar bestuurslid en voorzitter te zijn geweest, nam ik uiteindelijk afscheid van Bambanani. Maar ik wist dat ik het in goede handen achterliet. Al vrij snel konden Ed en het bestuur namelijk steeds meer stappen zetten en zich richten op het bouwen van scholen. Zo werd in 2011 de eerste Bambanani-school geopend en in 2014 de eerste nieuwbouw-school. En vanaf de coronajaren kwamen ook de opleidingsmogelijkheden erbij. In de beginjaren waren we al blij als we met de stichting 50.000 euro te besteden hadden, daar konden we goed mee vooruit. Maar inmiddels komt er ieder jaar een half miljoen euro binnen, dat is omgerekend vijf miljoen rand in Zuid-Afrika. Daarmee kan Bambanani écht het verschil maken.

Natuurlijk volg ik Bambanani nog steeds, de mensen in Zuid-Afrika hebben een bijzondere plek in mijn hart. Ook vanwege mijn fijne tijd daar met Netty, die ik sinds een paar jaar elke dag moet missen. Het begon dus ooit met onze reis naar Zuid-Afrika. Als wij die niet hadden gemaakt, was de stichting nooit ontstaan. En kijk waar het nu staat: Bambanani is in 20 jaar tijd uitgegroeid tot een professionele stichting die ontzettend veel kinderen en de bevolking in Zuid-Afrika helpt. Dat is enorm waardevol.’

‍